Güneşe Bağlı Ürtiker

Güneş ışınları olmadan hayat mümkün değildir. Sağlıklı bir yaşam için güneş olmazsa olmazdır; “Güneş girmeyen eve doktor girer” diye bir atasözü de vardır. Fakat bazı kişilerde güneş ışınları alerjiye yol açabilmektedir. İşte güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) ile ilgili bilmeniz gerekenler…

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) denince akla neler gelmeli?

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) terimi, güneş ışınlarıyla temas sonrası gelişen ve ciltte kaşıntılı kızarıklara (isilik) sebep olan birkaç hastalığı kapsamaktadır. Bu hastalıklardan en sık görüleni güneş zehirlenmesi olarak da bilinen polimorf ışık erüpsiyonudur.

Bazı kişilerde herediter (ailevi) tip güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) vardır. Bunun dışındaki güneş alerjisi tiplerinde ise yalnızca ilaç kullanımı veya bazı bitkilerle temas gibi faktörlere bağlı olarak alerjik reaksiyonlar gelişir.

Hafif şiddetteki güneş alerjileri tedavisiz kendiliğinden kaybolabilir. Daha şiddetli tablolarda ise steroid içeren kremler veya haplar ile tedavi gerekebilir. Ciddi güneş alerjilerinde kişi önlemler almalı ve güneşten koruyan kıyafetler giymelidir.

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) olan kişide ne gibi belirtiler beklenir?

Alerjiden etkilenen derideki bulgular, altta yatan hastalığa göre değişiklik gösterir. Sıklıkla görülen belirti ve bulgular şunlardır:

• Kızarıklık
• Kaşıntı veya ağrı
• Kabarık yamalara dönüşebilen ufak kabarıklıklar
• Deride kabuklanma veya kanama
• Su toplama veya ürtiker

Bu belirtiler genellikle sadece derinin güneşe maruz kalan yerlerinde görülür ve güneş ışınlarıyla temastan dakikalar-saatler sonra başlar.

Güneş ışığına maruziyetten sonra deride rahatsız edici ve daha önce görmediğiniz cilt reaksiyonları meydana gelmişse doktora görünün. Şiddetli ve hafiflemeyen belirtilerin görülmesi halinde bir 18 yaşından küçükse çocuk alerji uzmanı, 18 yaşından büyükse yetişkin alerji uzmanına görünmeniz iyi olacaktır.

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) sebepleri nelerdir?

Bazı ilaçlar, kimyasallar ve hastalıklar derinin güneş ışınlarına hassasiyetini artırabilmektedir. Buna rağmen bazı insanlarda güneş alerjisi gelişip bazılarında gelişmemesinin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Birtakım genetik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

Hangi faktörler Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) gelişim riskini artırır?

Güneş ışınlarına alerjik reaksiyon gelişim riskini artıran faktörlerden en önemlileri:

• Soy: Herkeste güneş alerjisi gelişme riski vardır, ama bazı etnik kökenlerde bu risk daha da fazladır. Örneğin, güneş alerjilerinin en sık tipi olan polimorf ışık erüpsiyonu beyaz tenlilerde daha sıktır. Güneş alerjilerinin daha nadir olan ama daha ağır seyreden bir başka tipi ise Amerikalı yerlilerde daha sık görülür.
• Bazı maddelere maruz kalma: Parfümler, dezenfektanlar, güneş kremlerindeki bazı kimyasallar deriye temas edince güneş ışınlarına karşı alerjik reaksiyon gelişme ihtimalini artırır.
• Bazı ilaçlar: Tetrasiklin antibiyotikler, ağrı kesiciler gibi bazı ilaçların kullanımı, cildin güneşe hassasiyetini artırır.
• Başka bir deri hastalığı olması: Kişide dermatit olması güneş alerjisi riskini artırır.
• Ailede güneş alerjili biri olması: Ebeveynlerde veya kardeşlerde güneş alerjisi varsa, kişide de güneş alerjisi gelişimi muhtemeldir.

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) için doktor randevusuna nasıl hazırlanılmalıdır?

Başlangıçta gideceğiniz aile hekimi veya pratisyen doktor, sizi bir dermatoloğa veya alerji uzmanına yönlendirebilir.

Randevu alırken herhangi bir ön hazırlık yapmanın gerekip gerekmediğini sorunuz. Örneğin; eğer bir fototest yapılacaksa (ultraviyole ışınlarıyla alerjik reaksiyon gelişip gelişmediğini gösteren bir test), doktorunuz sizden test yapılmadan günler önce bazı ilaçları kesmenizi isteyebilir.

Randevuya gelmeden evvel, doktorun size sorması muhtemel olan bazı soruların cevaplarını hazırlayabilirsiniz. Bu sorulardan bazıları şunlardır:

• Güneş ışınlarına temastan ne kadar zaman sonra belirtiler görüldü?
• Hangi belirtileri fark ettiniz?
• Bunlar zamanla iyileşti mi yoksa kötüleşti mi?
• Daha önce de vücudunuzda bunlara benzer belirtiler gördünüz mü?
• Düzenli olarak kullandığınız ilaçlar ve takviye gıdalar var mı? Varsa hangileri?
• Vücudunuzun hangi kısımları etkilendi?
• Etkilenen yerlerdeki lezyonlar tam olarak neye benziyordu? Tarif edebilir misiniz?
• Semptomlar ne kadar şiddetliydi?
• Derideki reaksiyonlar ne kadar devam etti?
• Kaşıntı veya ağrınız var mı?
• Deriniz sadece güneş ışınlarıyla doğrudan temasa mı reaksiyon gösteriyor, yoksa pencere camından geçen ışınlara karşı da hassas mısınız?
• Ailedenizdeki birinin güneş alerjisi veya başka bir alerjik deri hastalığı mevcut mu?
• Deriniz üzerinde hangi kozmetik ürünleri kullanıyorsunuz?

Güneşe bağlı kurdeşen tanısı nasıl konur? Tanıda kullanılan testler nelerdir?

Çoğu zaman doktorlar sadece deriye bakarak güneş alerjisi tanısı koyabilirler. Eğer durum bakılarak anlaşılamayacak kadar net değilse bazı testlerin yapılması gerekebilir. Bu testler şunlardır:

• Ultraviyole (UV) ışın testi: Fototest de denen bu test, özel bir lambadan kaynaklanan değişik dalga boylarındaki ultraviyole ışınlarına derinin tepkisini gözlemlemek amacıyla yapılır. Hangi tip ultraviyoleye karşı hassasiyet olduğu tespit edilirse güneş alerjisinin tipi de anlaşılabilir.
• Foto yama testi: Bu test güneş alerjisinin, güneşe çıkmadan önce cilde uygulanan herhangi bir maddenin güneş ışınlarına hassasiyeti artırması yoluyla gelişip gelişmediğini gösterir. Testte sıklıkla güneş alerjisini tetikleyen maddeler yama halinde deriye (genellikle sırta) uygulanır. Bir gün sonra ultraviyole lambası ile UV ışınları yama alanlarına yansıtılır ve alerjik deri reaksiyonları varsa tespit edilir. Eğer deri reaksiyonu sadece yama uygulanan yerdeyse (madde uygulanmayan yerler sağlamsa), büyük olasılıkla o madde güneş alerjisine yol açıyordur.
• Kan testleri ve deriden örnekler alınması: Bu testlere genellikle ihtiyaç olmaz. Doktorunuz altta yatan lupus gibi bir hastalıktan şüpheleniyorsa bu testleri isteyebilir. Kan örnekleri veya deri örnekleri (biyopsi) laboratuvarda incelenmek üzere alınır.

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) nasıl tedavi edilir ve hangi ilaçlar kullanılır?

Tedavi metotları güneş alerjisi tipine göre farklılıklar gösterir. Hafif alerjilerde güneşten birkaç gün uzak kalmak belirti ve bulguların hafiflemesini sağlayabilir.

Kortikosteroid içeren kremler deri reaksiyonlarını hafifletmede faydalıdır. Ağır durumlarda doktor, prednizon gibi hap formundaki kortikosteroidleri yazabilir.

Bazı güneş alerjilerinde bir sıtma ilacı olan hidroksiklorokin (Plaquenil) faydalı olabilmektedir.

Daha ciddi güneş alerjisi tablolarında fototerapi kullanılır. Bu yöntemde ultraviyole lambası ile derinin genelde güneşe maruz kalan bölgelerine UV ışın uygulanır.

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) belirtilerini hafifletmek için neler yapılabilir?

Şu adımları uygulamanız, güneş alerjisi semptomlarını hafifletecektir:

• Güneşe maruz kalmayın. Etkilenen cilt alanları güneşten bir veya iki gün uzak kalındığında iyileşmeye başlar.
• Işığa hassasiyeti artıran ilaçları kullanmayın. Başka hastalıklar için kullandığınız ilaçların ışığa hassasiyeti artırıp artırmadığını doktorunuza danışın.
• Nemlendirici kullanın. Nemlendirici cilt losyonları kuru ve kabuklu deriye iyi gelecektir.
• Kalamin losyonu veya aloe vera kullanın.

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi) olanlar ciltlerinde alerjik reaksiyon gelişmesinin önüne nasıl geçebilirler?

Güneş alerjiniz veya güneş ışınlarına artmış hassasiyetiniz varsa şu adımları uygulayarak alerjik reaksiyon gelişmesini engelleyebilirsiniz:

• Güneş altında geçirdiğiniz süreyi azaltın. Saat 10.00 ve 16.00 arasında güneşten uzak durun.
• Beklenmedik bir anda aniden güneş ışınlarına maruz kalmayın. Çoğu kişide ilkbahar ve yaz aylarında bir anda güneşe aşırı maruziyet sonucu güneş alerjisi gelişir.
• Güneş gözlüğü takın ve koruyucu kıyafetler giyin. Uzun kollu tişörtler ve kenarları geniş şapkalar kullanmanız işe yarayacaktır. Ultraviyole ışınlarının kolayca geçebileceği ince kumaşlardan üretilmiş kıyafetler giymeyin. UV ışınlara geçirgen olmayan özel kumaşlardan yapılmış kıyafetler mevcuttur.
• Sık sık güneş kremi kullanın. Geniş spektrumlu ve en az 15 faktörlü kremleri tercih edin. Kremi fazla kullanmaktan çekinmeyin ve iki saatte bir tekrar uygulayın. Yüzüyorsanız veya çok terliyorsanız daha sık kullanabilirsiniz.

Özetle…

Güneşe bağlı ürtiker (Güneş Alerjisi), güneş ışınlarına maruz kalınması sonucu gelişen ve bazı kişilerde kendiliğinden geçebilen bir alerjidir. İlaçlar ve basit korunma yöntemleriyle kontrol edilebilen güneş alerjisinin altında bazı hastalıklar yatabilir.